پرسپوليس، پيکان

بازي بين 2 تيم پرسپوليس و پيکان همواره يک ديدار مهم بوده است. بازيکنان پرسپوليس در سال 48 براساس قراردادي که بين علي عبده مديرعامل پرسپوليس و محمود خيامي مديرعامل کارخانجات ايران ناسيونال و رئيس باشگاه پيکان منعقد شد به اين تيم رفتند اما يک سال بعد به تيم خودشان يعني پرسپوليس برگشتند.قبل از آنکه رويکرد ورزشي اين انتقال را بررسي کنيم بار ديگر پيکان، زمينه هاي پيدايش آن در ايران و زندگينامه محمود خيامي را بار ديگر با هم مرور مي کنيم.
---
محمود خيامي مديرعامل معروف ايران ناسيونال که بعد از انقلاب به ايران خودرو تغيير نام داد، متولد سال 1309 در مشهد است و امروز 77 سال دارد. او که در کشورمان بانک صنعت و معدن را تاسيس کرد، موسس اولين سري زنجيره يي فروشگاه هاي ايراني تحت عنوان «کوروش» 1 و از شرکاي تجاري British roots Group بود.
محمود خيامي در روز 18 آگوست 1962 (تابستان سال 1341) کارخانه ايران ناسيونال را با 10 ميليون تومان سرمايه تاسيس کرد. خانواده او، اعضاي هيات مديره اين کارخانجات معظم بودند. علي اکبر خيامي، احمد خيامي، محمود خيامي، مرضيه خيامي و زهرا سيدي رشتي همسر محمود خيامي که بعدها از او با نام زهرا خيامي نام برده شد در اين مجموعه صاحب راي و تاثيرگذار بودند.
5 سال بعد در روز 23 ارديبهشت 46 از اولين مدل پيکان ايراني، پرده برداري شد. محمود خيامي 6 ماه قبل از مرگ غلامرضا تختي پيکان را به بازار فرستاد و با پلاک شهرباني تهران الف، زندگي تازه يي به صنعت خودروسازي ايران داد.
بين دهه چهل تا اوايل دهه هفتاد شمسي، پيکان رايج ترين اتومبيل خيابان هاي ايران شد. از ابتداي دهه 70 شمسي خودروي پرايد از کارخانجات کياموتورز که در ايران توسط سايپا توليد مي شد رفته رفته جاي پيکان را گرفت. پيکان در سال 2004 ميلادي براي هميشه رسماً به حيات خود -البته در ايران-خاتمه داد.
---
پيکان توليدي در سال 1967 ميلادي، شماي کاملي از اتومبيل هيلمن مدل هاي دهه 60 ميلادي داشت. برادران خيامي که از وابستگان دربار بودند علاقه خودشان به اتومبيل را از گاراژ پدرشان در مشهد به ارث برده بودند.
---
محمود خيامي در سال 1346 باشگاه ورزشي پيکان تهران را رسماً تاسيس کرد. در اولين نسل از تيم پيکان مرداني چون نادر لطيفي، گودرز حبيبي، مرحوم حسين هميشه جوان، علي پروين و... حاضر بودند. پيکان در مسابقات انتخابي فوتبال جام باشگاه هاي تهران، در گروه پرسپوليس بود. آنها با پرسپوليس مساوي کردند و به خاطر تفاضل گل بهتر به مسابقات تهران صعود کردند و پرسپوليس حذف شد اما براي آنکه مسابقات تهران از رونق نيفتد، پرسپوليس را به مسابقات فوتبال باشگاه هاي تهران اضافه کردند.
پرسپوليس در سال 1348، به خاطر علاقه محمود خيامي به فوتبال با مديرعاملش يعني علي عبده پاي ميز مذاکره نشست و براساس قرارداد بين خيامي و عبده مقرر شد که تمام ياران بزرگ پرسپوليس به تيم پيکان بپيوندند. به جز عزيز اصلي و محمود خوردبين، تمام پرسپوليسي ها از هادي طاووسي گرفته تا جعفر کاشاني، برادران وطن خواه، حسين کلاني، محراب شاهرخي، اصغر اديبي، فريدون معيني، ابراهيم آشتياني، کاظم رحيمي، ناظم گنجاپور، حميد جاسميان و... به تيم پيکان رفتند و همبازي علي پروين، هميشه جوان و بالاخره اميرعابديني شدند. براي هدايت پيکان سال 48 يک سرمربي بزرگ انگليسي يعني آلن راجرز به ايران آمد. راجرز که سال 49 به انگلستان برگشت، يک سال بعد براي هدايت دوباره تيم فوتبال پرسپوليس به ايران برگشت.
پيکان در سال 48 روزگار بسيار خوبي را سپري کرد. آنها در اين سال قهرمان مطلق مسابقات فوتبال باشگاه هاي تهران شدند. در مسابقات تهران، پيکان با ضربه پنالتي علي پروين موفق شد تيم فوتبال پرسپوليس را با شکست مواجه کند.پيکاني ها در مسابقات فوتبال باشگاه هاي تهران به عنوان قهرماني رسيدند و بعد از آن به عنوان نماينده ايران در مسابقات فوتبال بين المللي جام دوستي شرکت کردند. بازي هاي آنها در اين عرصه تماشايي و رويايي بود. پيکاني ها در فينال اين دوره از رقابت ها موفق شدند تيم بزرگ و قدرتمند زسکاي مسکو را با حساب 2 - صفر شکست دهند.
در تابستان سال 49 مديريت پيکان با آلن راجرز دچار اختلاف شد. آلن راجرز از هدايت پيکان کنار گذاشته شد و استيوارت ويليامز، هموطن او جانشينش شد. استيوارت ويليامز پيکان را به دور اروپايي برد.در مسابقات دوستانه پيکان در اروپا، تيم خوب ايراني بي بهره از حضور همايون بهزادي، جعفر کاشاني، حسين کلاني و محراب شاهرخي بود که در اعتراض به کناره گيري آلن راجرز از اين تيم کنار رفته و با هماهنگي علي عبده به پرسپوليس برگشته بودند.
آنها براي آنکه پرسپوليس را قوي کنند داريوش مصطفوي را هم مجاب کردند تا از تاج به پرسپوليس برود. پيکاني ها که به ايران برگشتند، بقيه ياران قديمي پرسپوليس به همراه علي پروين به پرسپوليس آمدند و پرونده تيم پيکان براي هميشه بسته شد. در سال 1374 وقتي سايپا به دسته دوم ليگ رفت، پيکان آمادگي خود را براي جايگزيني اعلام کرد اما فقط در سال 1379 بعد از انحلال تيم فوتبال بهمن بود که با پيگيري و اصرار فراوان مهدي دادرس پيکان به جاي اين تيم وارد مسابقات فوتبال دسته اول ليگ ايران شد و حياتي دوباره پيدا کرد.
---
اما باز هم از محمود خيامي بشنويد. وقتي انقلاب پيروز شد و به انگلستان رفت. او در حال حاضر نمايندگي اتومبيل هاي مرسدس بنز آلمان را در انگلستان و ايالات متحده برعهده دارد. در سال 2000 ميلادي او بنياد خيريه خيامي را تاسيس کرد. مردي که روزگاري خانه هاي سازماني پيکان شهر را براي کارکنان ايران ناسيونال ساخت، بعدها يک مهره سياسي و جناحي شد. در آخرين اقدام او در سال 2007 ميلادي، يک ميليون پوند به حزب کارگر انگلستان کمک کرده است.
محمود خيامي 77 ساله و در قيد حيات است اما روزگار پيکان 37 ساله براي هميشه تمام شده و پيکان به موزه هاي تاريخ خودروسازي پيوند خورده است. تنها پيکاني که زنده است و به فعاليتش ادامه مي دهد - البته جدا از خودروهايي که هنوز در خيابان جولان مي دهند- تيم فوتبال پيکان است. آنها که 195 روز قبل پرسپوليس را با نتيجه 4-3 شکست داده اند تلاش دارند آن نتيجه را تکرار کنند هرچند ديگر در سرزمين پيکاني ها اثري از نام محمود خيامي، احمد خيامي، علي عبده، تا لبوت، زهرا سيدي رشتي و حتي علي پروين وجود ندارد.